Gomorra (2008): Een meedogenloze blik op de Napolitaanse onderwereld

Een rauw en realistisch misdaadepos

De Italiaanse misdaadfilm Gomorra (2008), geregisseerd door Matteo Garrone, is een compromisloze blik op de Napolitaanse maffia, de Camorra. Gebaseerd op het gelijknamige non-fictieboek van journalist Roberto Saviano, vermijdt de film de glamoureuze clichés van Hollywood-gangsterfilms en presenteert in plaats daarvan een meedogenloze en documentaire-achtige vertelling van het criminele netwerk dat de straten van Napels beheerst.

Met een cast van grotendeels onbekende acteurs en een filmstijl die doet denken aan neorealisme, laat Gomorra vijf verschillende verhaallijnen zien die samen een schokkend en rauw beeld schetsen van de impact van de Camorra op zowel de daders als de slachtoffers.

Verhaal: vijf perspectieven op de Camorra

De film volgt vijf personages, elk met hun eigen band met de Camorra:

• Don Ciro (Gianfelice Imparato), een lafhartige geldkoerier die betalingen aan families van gevangen clanleden bezorgt.
• Totò (Salvatore Abruzzese), een 13-jarige jongen die de maffia als zijn enige toekomst ziet en een huiveringwekkende inwijding ondergaat.
• Marco en Ciro (Marco Macor en Ciro Petrone), twee jeugdvrienden die hun eigen criminele carrière proberen op te bouwen, geïnspireerd door films als Scarface.
• Roberto (Carmine Paternoster), een jonge universitair geschoolde man die in dienst treedt bij een corrupte afvalverwerkingsfirma en morele dilemma’s ondervindt.
• Franco (Toni Servillo), een zakenman die illegaal giftig afval dumpt, zonder zich zorgen te maken over de gevolgen voor de volksgezondheid.

Deze vijf verhaallijnen tonen hoe diepgeworteld en alomtegenwoordig de Camorra is, en hoe de misdaadstructuren doorwerken in alle lagen van de samenleving.

Een unieke benadering van het misdaadgenre

Wat Gomorra onderscheidt van andere maffiafilms, is de ongepolijste en documentaire-achtige stijl. De film heeft een grauwe, bijna journalistieke cinematografie met handheld camera’s en natuurlijke belichting. Dit versterkt het realisme en de beklemmende sfeer. Matteo Garrone kiest er bewust voor om de misdaad niet te romantiseren, zoals vaak het geval is in Hollywood-producties als The Godfather of Goodfellas.

De acteurs, van wie velen amateurs of lokale bewoners waren, dragen bij aan de authenticiteit. Vooral de jonge Salvatore Abruzzese maakt indruk als de naïeve maar ambitieuze Totò.

De film mist een traditionele verhaallijn met een duidelijke protagonist en climax, wat sommige kijkers misschien als verwarrend of afstandelijk ervaren. Maar deze fragmentarische opzet draagt juist bij aan de realistische weergave van een chaotische, gewelddadige wereld zonder helden of verlossing.

Ontvangst en impact

Bij de release in 2008 werd Gomorra wereldwijd geprezen en won de film onder andere de Grand Prix op het Filmfestival van Cannes. Critici loofden de onverbloemde, compromisloze vertelling en de cinematografische aanpak.

De film scoort hoog op verschillende recensiewebsites:

• Rotten Tomatoes: 92% (critici), 82% (publiek)
• Metacritic: 87/100
• Letterboxd: 3,9/5

Naast de kritische en commerciële successen had Gomorra ook een enorme impact op de Italiaanse samenleving. De film en het boek van Saviano brachten de misdaden van de Camorra onder de aandacht, waardoor de schrijver onder permanente politiebescherming moest leven vanwege doodsbedreigingen.

Conclusie: een keiharde, maar essentiële kijkervaring

Gomorra is geen gemakkelijke film om te kijken. Het is een rauwe, meedogenloze en desoriënterende ervaring die de kijker dwingt om de grimmige realiteit van de georganiseerde misdaad onder ogen te zien. De film mist de charme en dramatiek van traditionele maffiafilms, maar wint aan kracht door zijn pure realisme en maatschappelijke relevantie.

Voor liefhebbers van serieuze, op waarheid gebaseerde misdaadcinema is Gomorra een must-see. Het is geen entertainment, maar een schokkend en noodzakelijk portret van een onzichtbare oorlog die zich nog steeds afspeelt in de straten van Napels.

⭐ 4,5/5 sterren

★★★★½