Vuur en verval in Midden-aarde: The Hobbit: The Desolation of Smaug (2013)

Met The Hobbit: The Desolation of Smaug zet Peter Jackson zijn ambitieuze drieluik voort, gebaseerd op J.R.R. Tolkiens relatief compacte kinderboek. Waar An Unexpected Journey nog vooral draaide om kennismaking en wereldopbouw, kiest dit middendeel nadrukkelijk voor escalatie: meer dreiging, meer actie en een duidelijk donkerder toon. Het resultaat is een film die tegelijk fascineert en frustreert, gevangen tussen epische grandeur en narratieve overdaad.

Verhaal en toon

Bilbo Balings reist verder met Thorin Eikenschild en diens dwergencompagnie richting de Eenzame Berg, waar de draak Smaug huist. Onderweg doorkruisen ze het duistere Mirkwood, ontmoeten ze een listige vormverwisselaar en raken ze verstrikt in politieke intriges rond elfen en mensen. Het verhaal is minder rond dan dat van zijn voorganger: The Desolation of Smaug voelt bewust als een tussenhoofdstuk, eindigend op een cliffhanger die eerder functioneel dan bevredigend is.

De toon is merkbaar somberder. Humor maakt vaker plaats voor dreiging, al blijft de film worstelen met het evenwicht tussen lichtvoetige avonturenfantasie en het naderende noodlot dat Tolkien-kenners al kennen.

Regie en spel

Peter Jackson regisseert met zichtbaar plezier, maar ook met minder narratieve discipline dan in zijn The Lord of the Rings-trilogie. Actiescènes worden steeds uitbundiger en soms zelfs cartoonesk, wat ten koste gaat van de spanningsopbouw.

Martin Freeman blijft een sterk ankerpunt als Bilbo: menselijk, aarzelend en moreel bewust. Richard Armitage geeft Thorin extra tragische zwaarte, al wordt zijn karakter soms overschaduwd door plotmechanica. De echte show wordt echter gestolen door Benedict Cumberbatch, die Smaug niet alleen een stem, maar ook een sinistere persoonlijkheid geeft. De dialoog tussen Bilbo en Smaug behoort tot de meest geslaagde scènes van de hele trilogie.

Stijl en thematiek

Visueel is de film onmiskenbaar indrukwekkend. Nieuw-Zeeland blijft adembenemend, al zorgen het overvloedige CGI-gebruik en de hoge beeldsnelheid voor een soms kunstmatige uitstraling. Thema’s als hebzucht, macht en moreel verval worden nadrukkelijker verkend, vooral via Thorins obsessie met de Arkensteen en Smaugs belichaming van destructieve rijkdom.

Toch mist de film de thematische scherpte en emotionele coherentie die Jacksons eerdere Midden-aarde-werk zo tijdloos maakte.

Context en opvallende details

The Desolation of Smaug breidt Tolkiens bronmateriaal aanzienlijk uit, met personages en verhaallijnen die vooral dienen om de trilogie-structuur te rechtvaardigen. Dat levert interessante wereldbouw op, maar ook pacing-problemen. Critici waren verdeeld: lof voor de technische bravoure en Smaugs introductie, kritiek op de lengte en het opgeblazen karakter van het verhaal. Bij publiek en recensenten blijft de film hangen in de middenmoot van Jacksons oeuvre.

⭐ OmniGuide-rating

⭐ ⭐ ⭐ ⭐ ☆

Afsluitende duiding

The Hobbit: The Desolation of Smaug is een visueel overdonderende, maar narratief onevenwichtige fantasyfilm. Op zijn best weet hij te betoveren met sfeer, karakterwerk en iconische momenten; op zijn zwakst voelt hij als een noodzakelijke brug tussen twee grotere delen. Voor liefhebbers van Midden-aarde blijft het een essentieel, zij het imperfect, hoofdstuk in Jacksons epische saga.